3 November 2023: Gewoon vrijdag?

3 november 2023, gewoon een vrijdag. Net als het 3 november 2020 gewoon een dinsdag was. Mijn vrije dag, maar een drukke met veel afspraken. Een die zou eindigen met Bram in een delier in de ambulance naar het ziekenhuis, waarvan hij nooit meer thuis zou komen. Eindigend in een afschuwelijke dinsdag, een afschuwelijke 3 november die niet meer "gewoon" voelde. 

Voor niemand is deze dag nog "van belang". Een geboortedatum, een sterfdatum, misschien nog onze huwelijksdag, maar al dit soort dagen worden vergeten en onbelangrijk. Ergens zou ik ook gewoon willen dat dit nu "gewoon een vrijdag" was. En toch werd ik huilend wakker en wist ik precies waar mijn emotie vandaan kwam. 

In plaats van me af te vragen waarom ik nu weer zoooo emo moet worden en er tegen te vechten (hoewel ik dat wel even wilde doen) besloot ik het maar te laten. Hoe hard ik ook tegen mezelf roep dat het "gewoon maar een vrijdag" is, dat ik allerlei leuke dingen op de planning heb. Dat ik niet verdrietig moet zijn, want ik ben zo gegroeid het afgelopen jaar. Hoe hard ik het ook probeer weg te duwen, hoe meer de 3e wet van Newton van toepassing is (actie is reactie, kracht die ergens tegen gebruikt wordt, komt er in gelijke hoeveelheid ook weer op een andere manier voor terug). Blijkbaar zit er nog steeds emotie, pijn en verdriet aan deze dag die voorgaande jaren niet verwerkt is, dus laat ik het maar weer overspoelen en komen.

Langzaam heb ik er ook een soort berusting in. Misschien veranderd dat een beetje met de jaren, dat het verdriet er mag zijn, dat je "gewend raakt" aan dat het er is. Al zal ik niet wennen aan de onverwachtte momenten dat het me overspoeld, als het er eenmaal is, begrijp ik nu beter hoe ik er mee om kan gaan.

Jaar 3, het klinkt veel, maar het is pas de 3e keer dat ik mijn nieuw verworven inzichten en vaardigheden kan inzetten om zo'n dag weer door te komen. En eigenlijk dat niet eens. Want dat wat ik vorig jaar geleerd heb, kan ik nu pas voor het eerst toetsen. En zo blijft iedere keer weer een nieuwe keer omgaan met de rouw die ik op dat moment voel. Rouw is dus niet statisch maar dynamisch. Ook iets dat ik afgelopen jaar geleerd heb. Mede door te zien hoe "levend" rouw bij de kinderen is. Rouw is natuurlijk niet alleen gelinkt aan data, maar ook aan nieuwe belevenissen, nieuwe vaardigheden,  bepaalde dingen afronden en nieuwe fases. Dana en Gijs beleven natuurlijk veel sneller en korter op elkaar deze mijlpalen, die ze graag gedeeld hadden met beide ouders. Overgang naar een volgende klas, belevenissen (niet alles even leuk overigens) op school, groep 8 kamp, Landbouwwerkweek, Droomhuisproject, een middelbare school kiezen... laat staan alle kleine dingetjes. Of de dingen waar ik geen weet van heb. 

Rouw beleven vanuit een geluksgevoel is ook iets dat nieuw is voor mij. Want met alle groei en al het werk dat ik verricht heb en wat keuzes die ik gemaakt heb, mag ik wel zeggen dat het goed met me gaat. En ik vind dat dus doodeng om te zeggen. Alsof het ieder moment weer afgepakt kan worden. 

Ik word nog steeds vaker wakker naast een lege plek in bed, dan naast een bezette. Maar de wetenschap dat die plek toch met regelmaat gevuld is, maakt de lege momenten minder pijnlijk. En de gevulde momenten intens fijn! Toch blijft af en toe de lege plek dubbel. Wat/wie mis ik nu het meest? 

Ik kan mijn geluk niet op met Jasper, ik ben echt dol op hem en ik wéét dat Bram heeft gezegd dat ik vooral moest léven en genieten. Met Jasper erin vind ik mijn leven nóg leuker, gezelliger en intenser genieten. En ik ben dus blij dat ik hem ontmoet heb en hij in mijn leven is. Ik voel me dus vooral weer veel vaker gelukkig, maar soms komt er juist dan een kei-harde stem die zegt dat ik dit dus heb, als gevolg van Bram's dood.  En plots draait mijn geweten alles om en verdraait het mijn geluk en het genieten van het leven naar een soort scenario dat ik dus blijkbaar blij ben dat Bram overleden is, anders had ik dit misschien helemaal niet ervaren. 

En zo is er dus een nieuwe vorm van emoties die ik het hoofd moet bieden in deze reis rondom rouw. Ik moet mezelf leren toestaan me gelukkig te mogen voelen. Dat ik in een gelukkige toestand Bram heus niet vergeet. Dat ik gelukkig ben in de liefde niet wil zeggen dat ik niet van Bram hield. Dat ik Bram misschien wel des te meer vier door mezelf gelukkig te laten zijn en een fijn leven te leiden. Iets dat hij gedaan zou willen hebben, maar hem maar tot zijn 43e gelukt is. Laat ik het dan voor hem extra vieren en mezelf het geluk gunnen, zonder dat ik Bram daarmee vergeet. 

Ik ben niet gelukkig, omdat hij is overleden. Ik ben weer gelukkig ondanks dat hij is overleden. Ik doe het zoals ik denk dat hij het gewild zou hebben. Want als je niet lééft zolang je leeft, what's the point anyway, dan was doodgaan niet erg geweest. Bram wilde niet dood, hij wilde alles uit het leven halen. En dat voorbeeld wil ik graag volgen.

Betekent dat dan dat ik niet meer verdrietig ben? Niet meer rouw zal voelen? Dat dagen als deze "gewone vrijdagen" worden of "normale dinsdagen" waren? Nee, zeker niet, want rouw, verdriet, onzekerheid, bang zijn, boosheid zijn evengoed emoties die bij het leven horen. Als je jezelf daar tegenafduwd komen ze uiteindelijk vanzelf met evenveel kracht terug. Ze horen als tegenpool bij een gelukkig leven. Je kunt niet van een uitzicht genieten als je niet eerst de weg ernaartoe hebt geklommen. Bij pieken horen dalen. En het mooie aan de wet van Newton, kracht blijft altijd gelijk, maar je kunt het wel verdelen over meerdere punten, waardoor de kracht per punt lager wordt, maar de totale draagkracht hetzelfde blijft. Samen is dus krachtiger dan alleen... 

En om maar in de formules te blijven... 

Liefde is het enige dat zich vermenigvuldigd als je het deelt. 

Ik wens jullie een fijne "gewone vrijdag", vier het leven voor hen die het niet meer kunnen! 

X